Τα τελευταία χρόνια οι εξελίξεις στην ογκολογία και την χειρουργική ογκολογία έχουν αυξήσει την επιβίωση των ασθενών με καρκίνο και έχει παρατηρηθεί αύξηση των καρδιολογικών παθήσεων σε αυτούς τους ασθενείς. H εξειδικευμένη και σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με ταυτόχρονη καρδιαγγειακή νόσο και καρκίνο οδήγησε την δημιουργία της καρδιο-ογκολογίας. Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν οι πρώτες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες της Καρδιο-Ογκολογίας.

Ποιοι είναι οι στόχοι της Καρδιο-Ογκολογίας?

Οι κύριοι στόχοι της καρδιο-ογκολογίας είναι α) η πρωτογενής καρδιαγγειακή πρόληψη ασθενών που πρόκειται να υποβληθούν σε δυνητικά  καρδιοτοξική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοβολία, ανοσοθεραπεία) β) η δευτερογενής πρόληψη ασθενών που έχουν ήδη γνωστή καρδιακή νόσο προ της έναρξης θεραπείας γ) η παρακολούθηση ασθενών που υπόκεινται σε ογκολογική θεραπεία και η έγκαιρη έναρξη φαρμακευτικής αγωγής εάν και χρειαστεί και δ) η μακρόχρονη παρακολούθηση ασθενών μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

 

Ποια είναι τα σημάδια εμφάνισης καρδιοτοξικότητας?

Η καρδιοτοξικότητα  της θεραπείας μπορεί να εκδηλωθεί διαφορετικά στον εκάστοτε ασθενή. Συνήθεις εκδηλώσεις αποτελούν  η καρδιακή ανεπάρκεια, η ασυμπτωματική μείωση του κλάσματος εξωθήσεως, η μυοκαρδίτιδα από αναστολείς σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος ( immune checkpoint inhibitors), η στεφανιαία νόσος η περιφερική αρτηριακή νόσο όπως αρτηριακές ή φλεβικές θρομβώσεις, νόσο καρωτίδων και διαταραχή της φυσιολογικής αγγειοκινητικότητας των αγγείων, η αρτηριακή υπέρταση και οι κοιλιακές ή κολπικές αρρυθμίες όπως και η παράταση του διαστήματος QTc στο ηλεκτροκαρδιογράφημα.

Καρδιο-Ογκολογία

Ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιοτοξικότητας?

Οι  ποιο  σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιοτοξικότητας κατά τη διάρκεια θεραπείας από τον καρκίνο είναι:

  • Η ηλικία
  • Υπέρταση
  • Χρόνια νεφρική νόσος
  • Πρωτεινουρία
  • Σακχαρώδης διαβήτης
  • Δυσλιπιδαιμία
  • Οικογενειακό ιστορικό θρομβοφιλίας
  • Κάπνισμα ή σημαντικό ιστορικό καπνίσματος
  • ΒΜΙ>30
  • Αυξημένοι βιοδείκτες όπως τροπονίνη και BNP
  • Επηρεασμένη συστολική λειτουργία αριστερής κοιλίας με κλάσμα εξωθήσεως <50%
  • Καρδιακή ανεπάρκεια
  • Ιστορικό γνωστής στεφανιαίας νόσου με ή χωρίς ιστορικό αγγειοπλαστικής ή by pass
  • Ιστορικό οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου
  • Παρουσία στηθάγχης
  • Παρουσία πνευμονικής υπέρτασης
  • Ιστορικό περιφερικής αγγειακής νόσου
  • Ιστορικό αρτηριακής ή φλεβικής θρόμβωσης
  • Προηγούμενο ιστορικό καρδιοτοξικότητας στο παρελθόν
  • Αυξημένο διάστημα QTc στο ηλεκτροκαρδιογράφημα

 

Πως πραγματοποιείται η διερεύνηση του αρχικού ρίσκου εμφάνισης καρδιοτοξικότητας πριν την έναρξη θεραπείας?

Χρησιμοποιείται το HFAICOS το οποίο περιλαμβάνει όλους προαναφερθέντες  παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιοτοξικότητας και ανάλογα με το ρίσκο του κάθε ασθενούς αποφασίζεται η συχνότητα της ογκολογικής παρακολούθησης και η εκτίμηση από Καρδιολόγο.

Ποια είναι οι εξετάσεις οι οποίες πραγματοποιούνται από τον Καρδιολόγο για την εκτίμηση ενός ασθενούς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοτοξικότητας?

Αρχικά μια λεπτομερής λήψη ιστορικού όπως επίσης και μια ενδελεχής κλινική και φυσική εξέταση δίνουν τις πρώτες πολύτιμες πληροφορίες για την εκτίμηση του ασθενούς.

Στη συνέχεια με τo ηλεκτροκαρδιογράφημα στο οποίο θα εκτιμηθεί η ύπαρξη εμφράγματος μυοκαρδίου στο παρελθόν, τα χαμηλά δυναμικά η ύπαρξη των οποίων μπορεί να αποτελούν εκδήλωση νόσου του μυοκαρδίου, η ύπαρξη αρρυθμιών ή διαταραχών αγωγής, η διάταση των καρδιακών κοιλοτήτων και η ύπαρξη παράτασης του διαστήματος QTc προσφέρει σημαντικές πληροφορίες.

Επίσης είναι σημαντική η εκτίμηση των καρδιακών βιοδεικτών τροπονίνης και BNP με εξέταση αίματος προ της έναρξης της θεραπείας με σκοπό την παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της θεραπείας

Η διενέργεια καρδιακής απεικόνισης η οποία ξεκινά με ένα λεπτομερές τρίπλεξ καρδιάς με τον υπολογισμό του δείκτη παραμόρφωσης της αριστερής κοιλίας ( GLS global longitudinal stain) εάν είναι εφικτό. Σε περίπτωση που η διενέργεια του τρίπλεξ δεν είναι εφικτή λόγω πτωχού ακουστικού παραθύρου είτε χρειάζονται περαιτέρω πληροφορίες μπορεί να πραγματοποιηθεί μαγνητική καρδιάς.

 

Πως γίνεται η πρόληψη της καρδιοτοξικότητας?

Σε ασθενείς με υψηλού ή πολύ υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρδιοτοξικότητας οι πρόσφατα δημοσιευμένες κατευθυντήριες οδηγίες για την Καρδιο-Ογκολογία συστήνουν την έναρξη φαρμάκων όπως αναστολείς βήτα υποδοχέων και αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης. Η χρήση δεξραζοξάνης (dexrazoxane) και η χρήση λιποσωμιακού σκευάσματος στην περίπτωση χορήγησης ανθρακυκλινών είναι επιθυμητή σε ασθενείς με υψηλού ή πολύ υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρδιοτοξικότητας.

Πως γίνεται η παρακολούθηση ασθενών που λαμβάνουν καρδιοτοξική θεραπεία?<br />

Πως γίνεται η παρακολούθηση ασθενών που λαμβάνουν καρδιοτοξική θεραπεία?

Ανάλογα με το θεραπευτικό σχήμα που λαμβάνει ο κάθε ασθενής υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες καρδιολογικής παρακολούθησής τους οι οποίες περιλαμβάνουν εκτός από την φυσική και κλινική εξέταση και την χρήση διαθωρακικού υπερήχου τρίπλεξ καρδιάς (triplex), την μέτρηση τροπονίνης και νατριουρητικού πεπτιδίου καθώς και την διενέργεια ηλεκτροκαρδιογραφήματος.